24/01/2023
Czy brak snu jest szkodliwy? Skutki braku snu

Zdrowy sen - dlaczego jest taki ważny?

Sen to niewątpliwie jedna z podstawowych potrzeb fizjologicznych. Jej zaspokojenie jest niezbędne do utrzymania jednostki przy życiu. Podczas wypoczynku w organizmie człowieka zachodzą liczne zmiany, o których często nie ma pojęcia. Spada temperatura ciała oraz ciśnienie krwi, rytm serca spowalnia, a oddech staje się równomierny i głębszy. Zapewnia to optymalne dotlenienie i wzmocnienie organizmu, a także sprzyja jego regeneracji. Warto dodać, że podczas snu narządy wcale nie przestają funkcjonować. Na przykład, kora mózgowa w każdej chwili jest w stanie odpowiedzieć na bodziec, wyrywający nas ze snu. Serce nadal pompuje taką samą ilość krwi, jednak, aby nieco ułatwić mu pracę, warto kłaść się na lewej stronie.

Nie da się ukryć, że bez odpowiedniej ilości snu nasz organizm nie byłby w stanie prawidłowo funkcjonować. Zdrowy wypoczynek zapewnia dobre samopoczucie, poprawia zdolność koncentracji i zapamiętywania. Wspiera także czynności ruchowe oraz koordynację. W trakcie snu porządkuje wszystkie zebrane informacje i sukcesywnie łączy je w całość. Bez wątpienia przekłada się to na efektywną pracę. Co więcej, podczas snu dochodzi do utrwalania ważnych wspomnień. Sen ma niezwykle korzystny wpływ na układ odpornościowy. Nie sposób pominąć faktu, iż kiedy zasypiamy wydzielany jest jeden z najważniejszych hormonów, a mianowicie hormon wzrostu. To między innymi z tego względu odpowiedni odpoczynek ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży.

Aby wiedzieć, jak powinien wyglądać zdrowy sen, warto poznać jego poszczególne fazy. Jest ich dokładnie dwie: NREM oraz REM. Ta pierwsza trwa od 80 do 100 minut. Składa się z czterech głównych stadiów, przez które sukcesywnie się przechodzi - zasypiania, snu płytkiego oraz snu głębokiego. Ostatnia faza to REM. Trwa około 15 minut. Podczas niej najczęściej śnimy, ale też nasz mózg oczyszcza się z emocji. W ciągu nocy przesypiamy z reguły 4 fazy snu.

Skutki braku snu

Szacuje się, że optymalna ilość snu dla dorosłych powinna wynosić od 7 do 9 godzin, dla dzieci w wieku szkolnym - od 9 do 10 godzin, zaś dla niemowląt do nawet do 20 godzin na dobę. Zbyt krótki, nieefektywny wypoczynek może mieć bardzo negatywne skutki dla zdrowia. Oto najczęstsze skutki niedoboru snu.

Przyrost masy ciała

Nie od dziś wiadomo, że niedostateczna ilość snu sprzyja gromadzeniu nadprogramowych kilogramów. Wszystko dlatego, że osoby, które mało śpią mają zwiększony apetyt. Odczuwają głód nawet po bardzo sytym posiłku i łatwiej ulegają niezdrowym przekąskom. Dodatkowo zmęczenie po nieprzespanej nocy skutecznie zniechęca do podejmowania jakiejkolwiek aktywności fizycznej. Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej odbija się nie tylko na wyglądzie, ale również zwiększa ryzyko wystąpienia groźnych schorzeń i chorób. Dorośli, którzy śpią minimum 7 godzin mają zdecydowanie lepszą przemianę materii, co sprzyja utrzymaniu prawidłowej wagi.

Problemy z pamięcią i koncentracją

Niedobór snu negatywnie wpływa na funkcjonowanie mózgu. Nadmierna senność w ciągu dnia potrafi skutecznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Wpływa między innymi na pogorszenie sprawności intelektualnej, zaburzenia pamięci, problemy z koncentracją czy skupieniem. Mózg osoby, która się niewyspała znacznie wolniej przetwarza informacje, co utrudnia podejmowanie ważnych decyzji. Warto również nadmienić, iż niedostatek snu skutkuje pogorszeniem ostrości wzroku. Ponadto zwiększa ryzyko wystąpienia tzw. jaskry - groźnej choroby, prowadzącej do stopniowego zmniejszenia pola widzenia. U osób, które mają problemy ze snem mają trudności z wypowiedzią. Pojawiają się także bóle głowy.

Słaba odporność organizmu

Przewlekły niedobór snu przyczynia się do obniżenia odporności. Dzieje się tak dlatego, że osłabiony organizm produkuje zdecydowanie mniej limfocytów cytotoksycznych, które usuwają komórki zakażone wirusami. Warto mieć na uwadze, że już jedna nieprzespana noc prowadzi do osłabienia układu immunologicznego, co z kolei zwiększa ryzyko powstawania infekcji. Ponadto zmniejsza się produkcja białych krwinek. Jednocześnie poziom kortyzolu (hormonu stresu) mającego wpływ na nasze samopoczucie wzrasta. W efekcie czujemy się zdenerwowani i zirytowani. Brak zdrowego snu osłabia także mikroflorę jelitową. Może to doprowadzić nawet do nieswoistego zapalenia jelit lub choroby Leśniowskiego-Crohna.

Zwiększone ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych

Niedobory snu przyczyniają się do częstszego występowania chorób przewlekłych. Udowodniono, że u osób, które mało śpią rośnie liczba białek C-reaktywnych (białko ostrej fazy), co zwiększa ryzyko zapadnięcia na choroby układu sercowo-naczyniowego. W zaawansowanych przypadkach może dojść nawet do zawału serca czy udaru mózgu. Skutkiem bezsenności często jest cukrzyca typu 2. Osoby, które wypoczywają niedostateczną ilość godzin mają zaburzony metabolizm, co jest prostą drogą do rozwoju tego schorzenia.

Przyczyny niewyspania

Jedną z najczęstszych przyczyn braku odpowiedniej ilości snu jest nieodpowiedni tryb życia. Osoby przepracowane w natłoku obowiązków odkładają wypoczynek na dalszy plan. Niestety nie prowadzi to do niczego dobrego - wręcz przeciwnie - może poważnie zaszkodzić zdrowiu. Przyczyną bezsenności równie mogą być problemy zdrowotne - na przykład nykturia, czyli zbyt częste oddawanie moczu lub bóle reumatyczne, które skutecznie zakłócają zdrowy i efektywny sen. Z brakiem snu często związane są zaburzenia lękowe czy depresja. Osoby zmagające się z takimi problemami śpią zdecydowanie czujniej lub co chwilę się budzą.

Zaburzenia snu mogą być następstwem chorób neurologicznych, np. choroby Parkinsona. Niemal u każdej osoby, która cierpi na takie schorzenia diagnozuje się problemy ze snem. Problemy żołądkowo-jelitowe, wątrobowe również często nie dają spać.

Obturacyjny bezdech senny

Obturacyjny bezdech senny to groźne schorzenie, objawiające się krótkimi epizodami spłycenia lub zatrzymania oddechu. Dochodzi do tego na skutek nadmiernego rozluźnienia mięśni górnych dróg oddechowych. Zwiotczałe mięśnie prowadzą do znaczącego zwężenia ścian gardła, co wywołuje chrapanie. Natomiast bezdech senny związany jest z ich z całkowitym zablokowaniem. Przerwy w oddychaniu trwają około 10 sekund i mogą zdarzyć się nawet kilkadziesiąt razy w ciągu nocy.

Chory nie zdaje sobie sprawy, że się wybudził. Problem może pojawić się w momencie, gdy po stosunkowo przespanej nocy zacznie odczuwać uciążliwe dolegliwości dzienne, tj. zaburzenia rytmu serca, nadmierna potliwość, częste oddawanie moczu, poranny ból głowy, uczucie zmęczenia, suchość w ustach, problemy z pamięcią, koncentracją czy spadek libido. Zaś do objawów nocnych należy głośne i nieregularne chrapanie.

Zaburzenia oddychania w trakcie snu mogą mieć bezpośredni związek z obturacyjnym bezdechem sennym. Jeśli więc u nas lub u osoby, z którą śpimy w jednym pokoju zauważymy niepokojące objawy, warto to sprawdzić.

Podsumowanie

Sen ma fundamentalne znaczenie dla zachowania sprawności ciała i umysłu. Niestety, coraz więcej osób zmaga się z bezsennością. Zaburzenia snu mają różne podłoże. Najczęściej wiążą się z prowadzeniem nieodpowiedniego trybu życia. Niekiedy mogą być objawem problemów zdrowotnych. Nieprzespane noce pociągają ze sobą problemy z pamięcią, koncentracją, skupieniem. Powodują także przyrost masy ciała oraz zwiększają ryzyko zachorowania na groźne choroby.