04/10/2022
Zaburzenia snu i sposoby ich leczenia

Sen jest niezbędny do zachowania zdrowia. Podczas wypoczynku zachodzi szereg procesów regenerujących i naprawczych, dzięki czemu w ciągu dnia możemy prawidłowo funkcjonować. Optymalna ilość wypoczynku przekłada się na dobre samopoczucie, a także wyższą jakość życia. Niestety, wiele osób cierpi na zaburzenia snu. Schorzenie to może mieć różne podłoże. Niedobór snu ma negatywny wpływ na kondycję naszego organizmu. Objawy tej przypadłości mogą mieć opłakane konsekwencje w życiu codziennym, dlatego pod żadnym pozorem nie wolno ich lekceważyć. Z czego wynikają zaburzenia snu? Jakie są sposoby leczenia tego schorzenia? Na te i wiele innych pytań odpowiemy w poniższym poradniku!

Zaburzenia snu - charakterystyka

Zaburzenia snu dotykają coraz więcej populacji. Jak dowodzą badania, aż 30% społeczeństwa skarży się na problemy ze snem. Schorzenie to dotyczy odnosi się zarówno do długości, jak i jakości wypoczynku. Ze względu na to, że sen stanowi pierwotną potrzebę człowieka i jest niezbędny do zachowania zdrowia ciała, jak i umysłu, jego niedobór w znaczący sposób wpływa na naszą kondycję w ciągu dnia. Zjawisko to jest bardzo niebezpieczne, ponieważ uniemożliwia wykonywanie wielu czynności, które wymagają skupienia i koncentracji, jak np. jazda samochodem, czy praca. Brak snu powoduje także obniżenie nastroju, problemy z zapamiętywaniem, rozdrażnienie i wiele innych dolegliwości, które objawiają się w ciągu dnia.

Przyczyny bezsenności

Zaburzenia snu mogą wynikać z różnych przyczyn. Wbrew pozorom wcale nie muszą świadczyć o poważnej chorobie. Niemniej jednak zawsze warto jest zdiagnozować tę przypadłość. Najczęściej zaburzenia snu mają związek z przepracowaniem i stresem. Osoby, które są aktywne zawodowo, codziennie wykonują wiele obowiązków, prowadzą ważne projekty i żyją w ciągłym biegu, rzadko mają czas na sen. Niestety taki tryb życia nie prowadzi do niczego dobrego. Zaburzenia snu mogą mieć także związek z nieprzestrzeganiem zasad higieny snu (szkodliwe nawyki, rozregulowany tryb życia, późne spożywanie posiłków).

Powszechnym zaburzeniem snu jest bezsenność. To z kolei może wywoływać szereg innych czynników, do których zaliczamy między innymi choroby na tle psychicznym (depresja, stany lękowe), a także obturacyjny bezdech senny, zaburzenia neurologiczne, schorzenia jelitowo-żołądkowe, stosowanie leków psychoaktywnych, nykturia (częste oddawanie moczu) czy bóle reumatyczne. W przypadku, gdy mamy do czynienia z chronicznymi zaburzeniami snu warto skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który zleci zestaw badań bądź skieruje nas do specjalisty.

Przeczytaj także: Ciągłe zmęczenie i senność u mężczyzn

Skutki braku snu

Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że brak snu ma bardzo negatywny wpływ na nasze zdrowie. Osoby, które mają trudności z efektywnym wypoczynkiem, mogą doświadczyć wielu uciążliwych objawów w ciągu dnia, niezależnie od tego, co stanowi główną przyczynę bezsenności. Obniżona jakość snu wywołuje silne bóle głowy, brak pamięci, koncentracji, ogólne zmęczenie, ospałość, a nawet niekontrolowane przysypianie podczas wykonywania rozmaitych czynności.

Brak odpowiedniej ilości snu stanowi również poważne zagrożenie dla zdrowia - może przyczynić się do rozwoju groźnych chorób. Mowa tutaj przede wszystkim o cukrzycy typu 2. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ zakłócony wypoczynek powoduje zachwianie gospodarki węglowodanowej. Zaburzenia rytmu snu prowadzą również do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, co stanowi realne zagrożenie nie tylko dla zdrowia, ale również życia. Trudności w zasypianiu zaburzają procesy metaboliczne. Osoby, które mają problem z wypoczynkiem, łatwiej popadają w otyłość. Obniżona jakość snu może prowadzić do rozwoju chorób otępiennych, takich jak np. Alzheimer lub demencja.

Obturacyjny bezdech senny - czym jest i jak go rozpoznać?

Najczęstszą przyczyną bezsenności jest obturacyjny bezdech senny (OBS). Jest to dolegliwość, podczas której dochodzi do krótkotrwałych epizodów spłycenia bądź całkowitego zatrzymania oddechu. Bezdech powstaje na skutek opadania mięśni podniebienia miękkiego oraz języczka. W konsekwencji tego dochodzi do znaczącego zwężenia lub całkowitego zamknięcia cieśni gardła. W takiej sytuacji prawidłowy przepływ powietrza jest niemożliwy.

Bezdechowi sennemu towarzyszy głośne, nieregularne chrapanie, po czym następuje kilka sekund ciszy. To właśnie jest bezdech senny. Trudności w oddychaniu mogą wystąpić nawet kilkadziesiąt razy w ciągu jednej godziny. Po przespanej nocy chory zaczyna czuć dokuczliwe objawy, które są następstwem OBS. Oprócz tego może towarzyszyć mu nadmierna potliwość, kołatanie serca, duszności, częste oddawanie moczu i wysychanie błony śluzowej.

Osoby, które cierpią na obturacyjny bezdech senny, nie mają szans na zdrowy wypoczynek. Niezależnie od tego, ile godzin poświęcili na sen i tak będą odczuwać silne objawy tej przypadłości w ciągu dnia. Do tego dochodzą również zaburzenia na tle emocjonalnym oraz upośledzenie zdolności psychoruchowych. Stanowi to przeciwwskazanie do prowadzenia pojazdów. Nieleczony bezdech może powodować nawet zaśnięcie za kierownicą, co stanowi poważne zagrożenie w ruchu drogowym.

Przyczyny i skutki bezdechu sennego

Przyczyn bezdechu sennego jest wiele. Jednak w większości przypadków ma to związek z nieprawidłowościami w budowie górnych dróg oddechowych. Zaliczamy do nich: polipy, krzywą przegrodę nosową, przerost migdałków, przerost tkanki (po przebytych infekcjach), nieprawidłowa budowa żuchwy, wiotkie podniebienie bądź zbyt wąskie drogi oddechowe. Dodatkowo wystąpienie OBS zwiększają czynniki, takie jak otyłość, nadmierne spożywanie alkoholu, palenie papierosów, czy objadanie się przed wypoczynkiem. Warto również wiedzieć, że bezdech senny częściej objawia się u osób cierpiących na niedoczynność tarczycy oraz akromegalię.

Nieleczony obturacyjny bezdech senny stanowi poważne zagrożenie dla naszego zdrowia, a nawet życia. Tę przypadłość możemy śmiało porównać do podduszania. Bezdech prowadzi do podwyższenia ciśnienia tętniczego we krwi. Może również wywołać chorobę niedokrwienną serca oraz niedotlenienie tego organu. Bardzo często schorzenie to przyczynia się do wystąpienia zawału bądź udaru mózgu. Istnieje możliwość wystąpienia zaburzeń neurologicznych. Bezdech staje się szczególnie niebezpieczny, gdy idzie w parze z chorobami współistniejącymi. Wszystko wskazuje na to, że bezdech w naszym organizmie może wyrządzić ogromne szkody. Z tego względu nie należy go lekceważyć.

Ocena zaburzeń snu - skala senności Epworth

Jednym z najczęściej stosowanych narzędzi w celu wstępnej oceny zaburzeń snu (w tym obturacyjnego bezdechu sennego) jest skala senności Epworth. Test podlega samoocenie i składa się z kilku pytań "Z jaką łatwością zapadłbyś w drzemkę lub zasnął w następujących sytuacjach?":

• podczas siedzenia lub czytając,
• oglądając telewizję,
• siedząc w miejscu publicznym,
• w czasie jazdy samochodem jako pasażer,
• po południu, leżąc,
• siedząc w trakcie rozmowy,
• po obiedzie,
• prowadząc samochód podczas postoju, np. w korku.

Na powyższe pytania odpowiadamy w skali od 0 do 3. Liczba zero oznacza znikome prawdopodobieństwo zaśnięcia, zaś liczba 3 duże. Następnie należy zsumować wszystkie punkty. Jak poprawnie interpretować wynik? Jeśli suma punktów będzie mieścić się w przedziale od 0 do 10 - wszystko jest w porządku. Od 11 do 14 to łagodna senność. Wynik 15-18 wskazuje na umiarkowaną senność. W przypadku, gdy liczba punktów przekroczy 18 oznacza to, że powinniśmy jak najszybciej udać się do specjalisty. Może okazać się, że przyczyną takiego stanu jest poważna choroba, której pod żadnym pozorem nie wolno bagatelizować. Wykonaj test i sprawdź, czy to bezdech senny!

Diagnostyka zaburzeń snu

Diagnostyka zaburzeń snu jest niezbędna, aby potwierdzić lub wykluczyć bezsenność, obturacyjny bezdech senny, narkolepsję i wiele innych schorzeń, które mogą wpływać na rytm snu. Ogólnie przyjęto, że każdy, kto chrapie powinien zbadać się pod kątem OBS, gdyż jest to główny objaw tego schorzenia. Problem wydawania nieprzyjemnego dźwięku z ust dotyczy co dziesiątą osobę, jednak nie zawsze musi świadczyć o bezdechu. Poznaj domowe sposoby na chrapanie!

W diagnostyce zaburzeń snu na początek warto wykonać wspomniany wcześniej test skali senności Epworth. Pozwoli to wstępnie ocenić, jak poważna jest sytuacja. Gdy wynik okaże się być niepokojący, wówczas konieczna będzie wizyta u specjalisty. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad dotyczący jakości snu i samopoczucia w ciągu dnia. Może także zlecić badanie polisomnograficzne. Zazwyczaj odbywa się ono w warunkach szpitalnych i trwa całą noc. Do ciała pacjenta podpinane są elektrody, które rejestrują pracę mózgu, serca, napięcie mięśni, ciśnienie, oddech, nasycenie krwi tlenem oraz poszczególne fazy w czasie snu.

Problemy ze snem - leczenie

Leczenie zaburzeń snu zależy od tego, co jest główną przyczyną tej przypadłości. Bardzo często wystarczy zmiana dotychczasowego trybu życia, nawyków żywieniowych, rzucenie nałogów, utrata masy ciała czy przestrzeganie zasad higieny snu. Jednak w momencie, gdy mamy do czynienia z bezdechem śródsennym konieczne będzie leczenie u specjalisty. Jak zostało wspomniane, najczęstszą przyczyną problemów ze snem jest nieprawidłowa budowa górnych dróg oddechowych. Pacjenci zazwyczaj kwalifikują się na operację laryngologiczną, lecz wszystko zależy od stopnia nasilenia choroby.

W sytuacji, gdy u pacjenta zdiagnozowany zostanie ciężki przebieg bezdechu sennego, potrzebne jest leczenie medyczne. Jedną z najskuteczniejszych metod stanowi terapia aparatem CPAP. Polega ona na pneumatycznym usztywnieniu zamykających się cieśni gardła przez napływające powietrze. Aparat CPAP składa się z urządzenia pobierającego powietrze oraz maski, którą chory zakłada na nos i usta. Dzięki temu u chorego nie występuje bezdech oraz wyeliminowane zostaje chrapanie. W leczeniu OBS wykorzystywane są również protezy dentystyczne z regulacją.

Podsumowanie

O tym, jak ważny jest zdrowy sen, nie trzeba długo przekonywać. Jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Optymalna ilość wypoczynku pozwala nam efektywnie wykonywać wszystkie obowiązki. Spora ilość populacji cierpi na zaburzenia rytmu snu i czuwania. Mogą one być wywołane przez różne czynniki - rozregulowany tryb życia, narkolepsję, czy obturacyjny bezdech senny. Skutki niedoboru snu mogą stać się przyczyną poważnych chorób, tj. m.in. cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, otyłość i wielu innych. Dodatkowo, chory w ciągu dnia może odczuwać uporczywe objawy, uniemożliwiające wykonywanie czynności, do jakich należy jazda samochodem czy praca.